/Aleksandra Żelasko
Założę się, że spotkałeś_spotkałaś w swoim życiu osobę, która doskonale radzi sobie z codziennymi obowiązkami, troskami i nowymi wyzwaniami. Każdy z nas zna osobę lub nawet kilka które idą przez życie „jak burza”, realizują cele, zadania i nie załamują się, gdy życie rzuca im pod nogi przysłowiową cytrynę – o nie… te osoby robią z niej lemoniadę i jeszcze dosładzają do smaku. Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się jak tacy ludzie funkcjonują? Jak udaje im się wytrzymać presję otoczenia i działać efektywnie? Być może w myślach nazywałeś ich bohaterami, supermenem/superwomen, liderem/liderką czy po prostu silną osobowością. Jakichkolwiek określeń byś nie użył_użyła dotyczą one tej samej grupy – ludzi z bogatym zapleczem zasobów osobistych. Być może skrycie wierzysz, że mają oni wyjątkowy dar z którym po prostu trzeba się urodzić… czytaj dalej, a rozwieję Twoje wątpliwości.
Zasoby osobiste posiada KAŻDY bez wyjątku. Można porównać je do „cegiełek”, które budują nasze silne, stabilne JA. Z jednej strony nabywamy je nieświadomie w trakcie dorastania, w procesie socjalizacji, gdy w bogactwie przeżywanych doświadczeń (tych przyjemnych jak i bardziej stresujących, wymagających) uczymy się odpowiednio reagować na wyzwania, przed którymi stajemy. Możemy nad nim także pracować świadomie w życiu dorosłym na kursach, warsztatach, z literaturą, trenerem rozwoju lub wyciągając wnioski z własnych doświadczeń. Najprościej mówiąc zasoby osobiste to wszystkie ludzkie cechy, umiejętności (miękkie i twarde*), wiedza, inteligencja emocjonalna, środki materialne, baza kontaktów międzyludzkich, środowisko, filozofia życiowa, stan zdrowia, system wartości, wsparcie społeczne… – wszystko to, co pomaga nam radzić sobie w życiu i zachować stan równowagi wewnętrznej.
W psychologii pojęcie zasobów osobistych pojawia się m.in. w teorii zachowania zasobów Stevena E. Hobfolla [1], wedle której celem aktywności człowieka jest zdobywanie, utrzymywanie i ochrona zasobów, które są niezbędne do jego przetrwania. Im bogatsze zaplecze zasobów osobistych, tym lepiej radzimy sobie z aktualnymi wyzwaniami, stresem, złością, żalem, ekscytacją i innymi emocjami, pojawiającymi się w nas w ciągu dnia. Wachlarz strategii, które możemy wykorzystać jest w tym przypadku znacznie większy.
Jednymi z najważniejszych zasobów osobistych, nad którymi każdy powinien pracować są poczucie własnej wartości, własnej skuteczności oraz życiowy optymizm. Ta triada zasobów to Twój bufor bezpieczeństwa, Twój „Starter Pack”, który wpływa na twoje nastawianie, zdolności i samopoczucie. Jeśli są u Ciebie silne, to wierzysz w siebie. Nie, że wszystko umiesz i robisz świetnie, ale, że ze wszystkim sobie poradzisz, a w Twoim słowniku nie istnieje słowo „poddaje się”.
Wspomniany Starter Pack można porównać do konstruktu Pozytywnego Kapitału Psychologicznego [2], który oparty jest na czterech składowych:
- poczuciu sprawstwa (efficacy), cechującym osoby o dużej pewności siebie i o silnym przekonaniu skuteczności swoich działań,
- optymizmie (optimism), czyli generalnym oczekiwaniu pozytywnych wydarzeń i zakończeń sytuacji,
- nadziei (hope), czyli silnej woli do realizacji załażonych celów, która utrzymuje się pomimo przeciwności losu
- odnawialności zasobów (resilience), rozumianej jako zdolność do odtwarzania zasobów emocjonalnych po porażce lub negatywnym doświadczeniu.
Niestety nie mamy magicznej różdżki ani żadnego eliksiru, które sprawią, że nagle cudownie powiększy się nasz arsenał zasobów osobistych. Jeśli czytałeś_czytałaś uważnie, to wiesz, że wszystko zaczyna się od CIEBIE – od Twojego nastawienia do świata, otwartości na nowe wyzwania i Twojego zaangażowania w życie oraz to, co dzieje się dookoła Ciebie. Twoje zasoby osobiste to TY. Przyglądaj się sobie, swoim reakcjom na sytuacje życiowe. Bądź świadomy_świadoma siebie – zarówno tego, co podoba Ci się w twoim zachowaniu jak i tego, co chciałbyś_chciałabyś zmienić – to Twój materiał do pracy. Nikt nie rodzi się mówcą czy wybitną jednostką, nad każdym talentem, zasobem osobistym trzeba pracować jak nad mięśniami na siłowni. Utrwalaj dobre schematy, ucz się ich krok po krok jak choreografii tanecznej, aż osiągniesz perfekcję i poczujesz ten rytm. Najważniejsze, żeby nieustannie się rozwijać. Bądź dla siebie przyjacielem, zainwestuj w siebie.
* umiejętności (kompetencje) twarde to to kompetencje zawodowe, zazwyczaj poświadczone dokumentami i certyfikatami, np. prawo jazdy, egzamin znajomości języka obcego czy dyplom ukończenia kursu. Z kolei umiejętności miękkie to umiejętności społeczne tj. komunikatywność, odporność na stres, samodyscyplina.
[1] https://outweb.pl/artykuly/psychologia/teoria-zachowania-zasobow/
[2] Z. Mockałło ” Kapitał psychologiczny w środowisku pracy – indywidualny zasób pracownika”, „Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka”, 8/2016, s. 20-23, DOI: 10.5604/01377043.1214372